Projekt MINEV - wizyta studyjna w Belgii

MINEV – wspólna wizja dla miast

Projekt MINEV powstał, aby pomóc miastom w przejściu na gospodarkę o obiegu zamkniętym poprzez lepsze zarządzanie zasobami materialnymi. Zakłada redukcję odpadów u źródła, rozwój innowacyjnych metod recyklingu oraz wymianę wiedzy między samorządami. W projekcie uczestniczą m.in. regiony z Hiszpanii, Grecji, Litwy, Włoch i Polski, a jego koordynatorem jest organizacja ACR+, która od ponad 30 lat wspiera miasta w transformacji ekologicznej.

Brugia – ambitny program i praktyczne rozwiązania

Pierwszy dzień wizyty odbył się w Brugii, gdzie zaprezentowano Polityczny Program 2025–2030. Miasto stawia na czyste dzielnice, rozwój zieleni miejskiej i kompleksowy plan walki z zaśmiecaniem. W programie znalazły się działania prewencyjne, edukacyjne oraz wzmocnienie egzekwowania przepisów. Szczególną uwagę zwrócono na politykę dotyczącą wydarzeń – organizatorzy są zobowiązani do zapobiegania powstawaniu odpadów i sprzątania terenu po imprezach.

Delegacja miała okazję zobaczyć, jak te zasady funkcjonują w praktyce podczas wizyty na Brugijskim Jarmarku Bożonarodzeniowym. Miasto wdrożyło tam wyspy odpadowe z segregacją, specjalne pojemniki na niedopałki papierosów oraz system kubków wielokrotnego użytku z kodami QR. Zaprezentowano również podziemne pojemniki na odpady, które od 2025 roku są testowane w centrum Brugii, poprawiając estetykę miasta i ograniczając problem przepełnionych koszy w okresach wzmożonego ruchu turystycznego.

Bruksela – jak organizować zrównoważone wydarzenia?

Drugiego dnia uczestnicy odwiedzili Brukselę, gdzie poznali działania w ramach Planu Klimatycznego Miasta Brukseli. Miasto organizuje ponad trzy tysiące wydarzeń rocznie, w tym słynne Winter Wonders (Plaisirs d’Hiver) – 45-dniowy jarmark odwiedzany przez cztery miliony osób. Bruksela od lat wdraża system kubków wielokrotnego użytku, który pozwala ograniczyć odpady o setki ton. W obiegu jest 240 tysięcy kubków, każdy używany średnio trzy razy podczas jednej edycji. Miasto testuje również naczynia wielokrotnego użytku dla gastronomii – w 2023 roku wykorzystano ponad 66 tysięcy sztuk, co pozwoliło zaoszczędzić ponad tonę odpadów. W planach jest standaryzacja opakowań z trzciny cukrowej i automatyzacja systemów zwrotu.

OVAM – Flandria w walce z odpadami na imprezach

Podczas sesji z OVAM (Public Waste Agency of Flanders) omówiono przepisy i dobre praktyki w zakresie redukcji odpadów na imprezach masowych. Od 2020 roku obowiązuje nakaz stosowania kubków wielokrotnego użytku na wydarzeniach organizowanych przez władze lokalne, a od 2030 roku zakaz jednorazowych opakowań obejmie wszystkie imprezy. Efekty są imponujące – festiwal Lokerse Feesten zmniejszył ilość odpadów o 60% w porównaniu z 2019 rokiem, a Sfinks Mundial ograniczył odpady na uczestnika o 56%, osiągając 96% zwrotu kubków i naczyń. OVAM wspiera organizatorów poprzez doradztwo, kampanie informacyjne, narzędzia online i finansowanie.

ACR+ – siła zamówień publicznych w gospodarce cyrkularnej

Podczas spotkań w ramach projektu MINEV szczególną uwagę poświęcono roli zamówień publicznych w transformacji miast w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. To właśnie sektor publiczny, odpowiadający za znaczną część wydatków w Europie, może stać się motorem zmian poprzez wprowadzanie kryteriów cyrkularnych w przetargach.

Organizacja ACR+, od ponad 30 lat wspierająca miasta i regiony w tej transformacji, zaprezentowała swoje działania w tym obszarze. Kluczowym narzędziem jest platforma C-PRONE, określana jako „one-stop-shop” dla cyrkularnych zamówień publicznych. Dzięki niej instytucje mają dostęp do wiedzy, narzędzi, szkoleń i dobrych praktyk, które ułatwiają wdrażanie zasad gospodarki cyrkularnej w codziennych procedurach zakupowych.

• ACR+ realizuje również szereg projektów europejskich, które wspierają organizacje w zmianie podejścia do zakupów:
• Circular Minds – koncentruje się na zmianie mentalności i budowaniu kompetencji w zakresie cyrkularnych zamówień.
• Circular Shift – przyspiesza wdrażanie zasad cyrkularności w zakupach sprzętu IT i odzieży roboczej.
• CE-PRINCE – wspiera zielone zamówienia w Europie Środkowej, tworząc standardy i modele biznesowe.
• CISUTAC – opracowuje wytyczne dla zamówień publicznych w sektorze tekstyliów, aby ograniczyć wpływ branży odzieżowej na środowisko.

Przykłady wdrożeń pokazują, że takie podejście przynosi realne korzyści. W holenderskiej gminie Losser zastosowano innowacyjne zamówienia na utrzymanie dróg, co pozwoliło zmniejszyć emisję CO₂ o 38% i wygenerować oszczędności środowiskowe na poziomie tysięcy euro. Z kolei szpital UZ Gent w Belgii wprowadził ekologiczne uniformy dla ponad 4 tysięcy pracowników, redukując zużycie wody o 95% i emisję CO₂ o ponad 30%.

ACR+ podkreśla, że zamówienia publiczne to nie tylko narzędzie zakupowe, ale potężna dźwignia zmiany – wpływają na rynek, stymulują innowacje i wspierają lokalne gospodarki. W połączeniu z działaniami miast, takimi jak Brugia czy Bruksela, tworzą fundament dla prawdziwie cyrkularnej Europy.

Dlaczego to ważne?

Zamówienia publiczne i regulacje dotyczące wydarzeń mają ogromny wpływ na ilość odpadów w miastach. Wprowadzenie zasad gospodarki cyrkularnej ogranicza emisję CO₂, stymuluje innowacje i buduje świadomość ekologiczną wśród mieszkańców i turystów. Brugia, Bruksela i partnerzy projektu MINEV pokazują, że współpraca międzynarodowa jest kluczem do skutecznej transformacji.

Podczas wizyty zaprezentowany został magazyn MINEV Good Practice Magazine, przedstawiający konkretne przykłady redukcji odpadów podczas imprez i otwierający drzwi do dalszej współpracy między miastami.

Prezentacje z wybranych miejsc podczas wizyty studyjnej:

OVAM

ACR+

Brugia

Bruksela