Kraków The Host City: Historie - Odcinek 20 pt.: Działacze turystyczni

Znanym krajoznawcą był Mieczysław Orłowicz. Można zatem zadać pytanie, którzy działacze turystyczni byli związani z Krakowem czy Małopolską? W tym odcinku postaramy się przybliżyć Państwu kilka wybranych postaci, gdyż nie sposób wymienić ich wszystkich, choć każdy z nich swoją działalnością na to zasługuje.

Związany z Krakowem był działacz na rzecz turystyki i narciarstwa, prawnik i wspinacz  Roman Kordys (1886-1934), który  znany jest także z różnorodnej działalności pisarskiej np.: w „Taterniku” czy „Pamiętniku Towarzystwa Tatrzańskiego”. Opublikował zarówno liczne fachowe opisy dróg wspinaczkowych, wspomnienia z Tatr, jak i prace o historii, teorii i ideologii taternictwa czy narciarstwa i poruszał problemy związane z kulturą fizyczną. Podobną tematykę poruszał w roczniku „Wierchy” były Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie Walery Goetel (1889-1972) - polski geolog, ekolog i paleontolog, profesor, działacz społeczny. Jego bratem był pisarz Ferdynand Goetl. Interesującą ciekawostką z biografii Profesora Goetla jest, fakt, że był twórcą nowej gałęzi nauki – sozologii, która łączy w sobie problematykę ochrony przyrody z racjonalnym użytkowaniem jej zasobów. Poświęcał czas głównie zagadnieniom turystyki górskiej i ogólnie górom. Był współtwórcą przygranicznych parków narodowych - Tatrzańskiego, Pienińskiego oraz Babiogórskiego. Od 1903 roku był członkiem Towarzystwa Tatrzańskiego i działał w Sekcji Turystycznej, Komisji do Robót w Tatrach, Komisji Przewodnickiej (w latach 1934–1935), a od 1913 roku w Sekcji Ochrony Tatr oraz Klubie Wysokogórskim. Od 1918 roku był członkiem Zarządu Głównego PTT, wiceprzewodniczący (1919–1936 oraz 1947–1950) oraz prezes (1935–1947) tej organizacji. Po połączeniu PTT i PTK w Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze w latach 1950–1972 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK. Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku był prezesem  AZS Kraków.

Szczególną aktywność wykazywał na polu krajoznawstwa, opieki nad zabytkami i fotografii krajoznawczej Wiktor Medwecki (1893-1992), który był prawnikiem i działaczem turystycznym. Wspierał społeczny ruch na rzecz ochrony zabytków, organizował sympozja i zbiórki środków finansowych na ten cel. Uczestniczył w pracach nad utworzeniem Muzeum Regionalnego PTTK w Ojcowie. Był sekretarzem Wojewódzkiej Komisji Opieki nad Zabytkami w Krakowie, uczył na kursach dla przewodników górskich i działaczy ruchu turystycznego, był autorem kilku opracowań szkoleniowych w zakresie krajoznawstwa. Również pochodzącym z Krakowa był etnograf i geograf Marian Gotkiewicz (1901-1972). Najbardziej znane są jego badania etnograficzne górali czadeckich (zamieszkujących region Kysucy na Słowacji) oraz działania społeczne na Spiszu i Orawie. Organizował liczne wycieczki dla nauczycieli szkolnych, prowadząc je w sposób poglądowy i przekazywał swoje, bogate metodyczne doświadczenia w tym zakresie. Wiele tras wycieczkowych dokładnie opracował i opublikował w Geografii w Szkole. Był autorem podręcznika pt. Nauczanie geografii w szkole podstawowej. Wspólnie z prof. Władysławem Szaferem napisał pracę pt. Ojcowski Park Narodowy, w której ukazuje wartości przyrodnicze i turystyczne tego obszaru

Również mocno związany z Krakowem był Władysław Krygowski (1906-1998) - prawnik, działacz polskich organizacji turystycznych, publicysta, znawca polskich Karpat, autor przewodników górskich i książek poświęconych górom, jeden z najbardziej zasłużonych dla rozwoju polskiej turystyki górskiej i kształtowania jej etosu. Natomiast ochroną przyrody w Tatrach zajmowała się także krakowianka Maria Irena Mileska (1908-1988), która była geografem, działała na rzecz harcerstwa i turystyki. Była członkiem Polskiego Towarzystwa Geograficznego i to z jej inicjatywy zaczął ukazywać się ponownie magazyn geograficzny „Poznaj świat”, z redakcją którego podjęła wieloletnią współpracę. Podjęła również pracę w Komisji Krajoznawczej Zarządu Głównego PTTK, a następnie przewodniczyła tej komisji przez trzy kadencje.

Związany z Wieliczką był Władysław Midowicz (1907-1993), gdzie osiadł pod koniec swojego życia. Był geografem i meteorologiem, działacz turystycznym i krajoznawczym. W 1927 roku został członkiem Oddziału Krakowskiego PTT i jeszcze w tym samym roku objął funkcję bibliotekarza Biblioteki Górskiej Towarzystwa w Krakowie, którą pełnił do roku 1930. Reaktywował Koło Akademickie przy Oddziale Krakowskim PTT, które przekształciło się w pierwszy Akademicki Oddział PTT, z Midowiczem jako prezesem. Publikował nowele, opowiadania oraz artykuły naukowe i krajoznawcze. Między innymi w 1928 roku na łamach „Ochrony Przyrody” przedstawił projekt utworzenia parku narodowego na Babiej Górze. W 1930 roku opublikował wydaną przez Oddział Babiogórski PTT monografię turystyczną Babiej Góry.
Z Krakowa wywodził się Zbigniew Kulczycki (1916-1982), który był autorem Zarysu historii turystyki wydanej w 1969 roku. Był historykiem, a szerzej dał się poznać jako inicjator rozpoczęcia polskich badań nad przeszłością ziemi kłodzkiej, której celem była integracja nowej ludności z nowym miejscem zamieszkania, jaką była Kłodzczyzna.
Związany z Kalwarią Zebrzydowską i Wadowicami był Aleksy Siemionow (1913-1998), nauczyciel szkół średnich, krajoznawca i publicysta. Wieloletni działacz PTTK, autor publikacji popularyzatorskich o Ziemi Wadowickiej, Tatrach i Beskidach. Był współautorem Małej Encyklopedii Babiogórskiej. Publikował artykuły na łamach: „Wierchów”, „Prac Babiogórskich” i „Ziemi”.

Inicjatorem akcji popularyzujących turystykę „Nie siedź w domu, idź na wycieczkę”, która świętuje 50. Jubileusz, był Julian Zinkow (1931-2019) - dziennikarz, krajoznawca, autor publikacji krajoznawczych poświęconych głównie okolicom Krakowa, w tym kilkudziesięciu popularnych przewodników turystycznych np.: Krakowskie podania, legendy i zwyczaje: fikcja, mity, historia, Dolinki podkrakowskie, Wycieczki koleją w okolice Krakowa: przewodnik turystyczny czy Tyniec i Wzgórza Tynieckie: informator turystyczny Kraków.  Warto wspomnieć, że założycielem i pierwszym naczelnikiem Grupy Bieszczadzkiej GOPR (powołanej w 1961 roku) był Karol Dziuban (1921-1974) także związany z Krakowem. Osobą, o której chcemy jeszcze wspomnieć jest  Barbara Guzik (1939-2022). Aktywnie działała w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym oraz pełniła funkcję wiceprezesa Oddziału Krakowskiego PTTK, a w latach 1975–1986 była Wiceprezydentem Krakowa ds. Kultury. Szczególnie dbała o rozwój działalności turystycznej i krajoznawczej na rzecz dzieci i młodzieży. Drugą znamienitą krakowianką i jednocześnie działaczką turystyczną była Grażyna Leja (1954-2021), która od 2002 do 2010 roku pełniła funkcję pełnomocnika prezydenta Krakowa Jacka Majchrowskiego ds. turystyki, przez długi czas odpowiadała także za sprawy kultury. Była również podsekretarzem stanu w ówczesnym Ministerstwie Sportu i Turystyki. Przez wiele lat była związana z działalnością w usługach turystycznych m.in. w krakowskim oddziale Orbisu jako kierownik działu zagranicznej turystyki wyjazdowej. Była także przewodniczącą Komisji Rewizyjnej Krakowskiej Izby Turystyki. W 2003 roku otrzymała Złoty Krzyż Zasługi.

Turystyka funkcjonuje dzięki działalności wielu aktywnych ludzi przede wszystkim dla drugiego człowieka, o czym należy pamiętać. Ten odcinek był ostatnim naszego cyklu Kraków The Host City: Historie, dziękujemy za wspólna podróż w czasie i szukanie ciekawostek turystycznych związanych z KrakowemJ  Już teraz zapraszamy Państwa na nowy cykl – prosimy o czujność i śledzenie naszego profilu.

Autor: Katarzyna Janik